سیر نخبه کشی در ایران

تاریخ انتشار: ۰۷ بهمن ۱۳۸۸
افشین اوحدی

      این مقاله سعی دارد به بهانه سال گشت از میان بردن صبوعانه و حماقت گونه بنیانگزار مدرنیسم در تاریخ ایران : امیرکبیر همیشه جاودان  به مروری تحلیل گونه بر سیر نخبه کشی در تاریخ معاصر ایران پردازد .  رویدادی که تا کنون تبعات آن دامان کشور را فراگرفته است و خسارات جبران ناپذیری را در مسیر پیشرفت این مرز و بوم رقم زده است .

چنانچه مطالعه ای هر چند گذرا بر سیر تاریخ معاصر ایران بیفکنیم متوجه می شویم که بعد از شکوفایی هنر و ادب و معماری ایران به شیوه پاسداشت اصالت های سنتی و اسلامی در عهد صفوی در دوران قاجار شاهد نوعی گرایش جدی نسبت به تجدد و مدرنیته در سبک و سیاق زندگی مدنی به تاسی از ارتباط های بیشتر با وادی فرنگ علی الخصوص روس و انگلیس بوده ایم اگر چه در اواخر حکومت قاجار بی بند و باری و لا ابالی گری نیز نوعا چاشنی آن گردید . اما به هر حال از نقاط قوت بارز این گرایش به تجدد و یا مدرنیته     همانا تربیت افراد فرهیخته و تحصیلکرده در همان وادی فرنگ و فرنگستان و ارائه خدمت ایشان در بازگشت به وطن و همین نقش کارساز در ارتقای فرهنگ و بینش مدنی بوده است . نقطه اوج و شکوفایی  به نوعی گرایش به بومی سازی آموزش های آکادمیک در کشور را می توان در تاسیس دارالفنون به عنوان کانون زایش اندیشه و فکر به همت صدارت اعظم ناصر الدین اشاه قاجار  امیر کبیر یافت اگرچه قتل ناجوانمردانه او با فریب دادن شخص شاه بنا به توطئه اطرافیان این نقطه عطف را مدت های مدید در حضیض فروبرد چرا که یکه تازی و محبوبیت صدر اعظم را بر نتافتند و آن ضایعه را ببار آوردند .

اما در زمان معاصر نیز به عینه شاهد بودیم که ریشه های برخورد کور در جامعه مبادرت به ترور و حذف فیزیکی نواندیشان و روشنفکران حنی دینی نمود و شدید ترین آن ها در جریان انقالاب بهمن 1357 و خصوصا  بعد از آن  با شهادت یاران صدیق انقلاب رجایی و باهنر و استاد مطهری و بهشتی و شهدای محراب و ... هم چنین قتل های موسوم به زنجیره ای وتبعید فیلسوفان و فرهیختگان و نخبگان و ... و در بند کشیدن ایشان که در حوادث اخیر در کشور شاهد برخورد قهریه با فرزندان برومند انقلابیون سال1357  و یادگارهای سرداران دفاع مقدس هستیم ! 

در یک نتیجه گیری فلسفی از این مقال و بحث باید گفت جامعه امروز ایران نیز از نوعی استبداد، این بار در لوای حکومت دینی آمیخته با سیاست ورزی و یا بهتر است بگوییم سیاست بازی در رنج است  به گونه ای که این لوا را عایقی برای اقدامات خشن و یا کور و توجیه آن قرار داده اند . فراموش نکنیم که   ریشه های انقلاب سال 1357 را  . و اینک بهاری دوباره در زمستان نمود یافته است !